Η συζήτηση για αλλαγές στην τριτοβάθμια παιδεία της χώρας μάς κάνει να αναλογιστούμε εάν η μέχρι σήμερα σχέση μεταξύ πόλης και πανεπιστημίου ήταν η δέουσα και εάν όχι ποια θα πρέπει να είναι στο μέλλον. Για δύο πολύ απλούς λόγους: ο πρώτος είναι ότι οι αλλαγές που θα επιτελεστούν δεν θα πετύχουν τον εξαγγελλόμενο σκοπό τους εάν αυτός ο σκοπός δεν υποστηριχθεί ουσιαστικά από τις κοινωνίες των πόλεων όπου βρίσκονται τα πανεπιστήμιά μας. Ο δεύτερος είναι ότι οι πόλεις μας, και οι περιφέρειες που τις περιβάλλουν, δεν θα μπορέσουν να βρουν ένα νέο, πετυχημένο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης χωρίς τη συνεργασία με μια πετυχημένη τριτοβάθμια παιδεία.
Περιληπτικά θα διαγράψω τις ευθύνες των τοπικών κοινωνιών στην υστέρηση της τριτοβάθμιας παιδείας. Στις πόλεις σαν την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη όπου κατοικοεδρεύουν τα ιστορικά πανεπιστήμια της χώρας η τριτοβάθμια παιδεία θεωρήθηκε σαν μια δεδομένη παρουσία ανάξια δημόσιου προβληματισμού σε επίπεδο πόλης. Για παράδειγμα, η διάδοση του νεποτισμού, το μέγεθος του οποίου είναι και συνάρτηση της αρχαιότητας των δύο κεντρικών μας πανεπιστημίων, διόλου μας απασχόλησε. Επίσης, δείξαμε ανοχή στη συνενοχή πολιτικών νεολαιών και πρυτανικών αρχών και όλων των λοιπών οργάνων διοίκησης, που τόσο έχει βλάψει την επίδοση των πανεπιστημίων μας, καθώς ανάλογη συνενοχή διαμόρφωσε και τις ηγεσίες, σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, των δύο μεγάλων πόλεών μας. Αλλά και οι κοινωνίες των πόλεων όπου ιδρύθηκαν τα νεότερα πανεπιστήμιά μας και ΤΕΙ είχαν ανάλογα παθητική στάση. Τους έχει απασχολήσει η παρουσία των πανεπιστημίων και ΤΕΙ λόγω της τόνωσης της επιτόπιας οικονομικής ζήτησης, όχι όμως και η ποιότητα και επίδοσή τους ως ακαδημαϊκών ιδρυμάτων.
Υποστηρίζω ότι όποια λύση και εάν τελικά επιλεγεί για τη διακυβέρνηση της τριτοβάθμιας παιδείας μας θα αποτύχει εάν επιδείξουμε εμείς σε επίπεδο πόλης στο μέλλον ανάλογη αδιαφορία. Θα δημιουργηθούν «Συμβούλια Διοίκησης» στα πανεπιστήμια; Εάν δεν απαιτήσουμε, στα Ιωάννινα, στη Θεσσαλονίκη, στο Ηράκλειο να συγκροτηθούν από προσωπικότητες επιπέδου, και δεν παρακολουθήσουμε και κρίνουμε το έργο τους, θα καταλήξουν να μην διαφέρουν σε τίποτα από τα Διοικητικά Συμβούλια που ως επί το πλείστον απέτυχαν στις ΔΕΚΟ. Θα επιλεγούν, αντιθέτως, «Συμβούλια Λογοδοσίας»; Εάν δεν απαιτήσουμε στην Κομοτηνή, στην Αθήνα, στην Πάτρα να εξασφαλίσουν όντως τη λογοδοσία των πρυτανικών αρχών προς την ελληνική κοινωνία και βεβαίως και στις κοινωνίες των πόλεων που τόσο εξαρτώνται από την επίδοσή τους, τα πανεπιστήμιά μας θα συνεχίσουν να παρουσιάζουν τις παθογένειες που κατατρύχουν τον δημόσιο τομέα της χώρας μας: νεποτισμός, διαφθορά, διοικητική αναποτελεσματικότητα.
Το ίδιο ισχύει για τους όποιους μηχανισμούς διαβούλευσης επιλεγούν σε περιφερειακό επίπεδο για τη σύνδεση της τριτοβάθμιας παιδείας με την παραγωγική διαδικασία. Η ποιότητα της συμμετοχής των τοπικών ηγεσιών σε τέτοιους θεσμούς θα κρίνει το κατά πόσον η ίδια η πανεπιστημιακή κοινότητα, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις, θα συμμετάσχει στην προσπάθεια για τη δημιουργία ενός νέου οικονομικού μοντέλου. Ενός μοντέλου που δεν θα βασίζεται ούτε στις προσλήψεις που το Δημόσιο δεν μπορεί πια να κάνει ούτε στην οικιστική υπερ-ανάπτυξη που απαξιώνει τις πόλεις μας και τις περιφέρειές μας ως τουριστικούς προορισμούς, και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής όλων μας. Τέλος, και ανεπιφύλακτα καλώ την πανεπιστημιακή κοινότητα της πόλης μας να αγκαλιάσει τις όποιες θεσμικές παρεμβάσεις θα επιτρέψουν την προσέλκυση δωρεών στα πανεπιστήμιά μας.
Πανεπιστήμια όπως της Οξφόρδης και του LSE δέχονται ελληνικές δωρεές για την έρευνα για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και για τις κλασικές σπουδές, γνωστικά αντικείμενα που προσφέρονται από το ΑΠΘ και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, χωρίς να φοβούνται ότι αυτές αλλοιώνουν την εκπαιδευτική και ερευνητική αποστολή τους. Πέρα από τον προσπορισμό πολύτιμων πόρων τέτοιες δωρεές μπορούν να αποτελέσουν βασικό μέσο συσχετισμού της κοινωνίας της πόλης με τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της, την ανάγκη του οποίου όλοι πρεσβεύουμε.
* Ο κ. Γιάννης Μπουτάρης είναι δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου