Castration complex

Σύμπλεγμα του ευνουχισμού 

 Πρόκειται για μια από τις πιο βασικές έννοιες στην ψυχαναλυτική θεωρία. Είναι το στάδιο της βρεφικής ανάπτυξης το οποίο προηγείται του οιδιπόδειου συμπλέγματος [Oedipal complex]. Σχετίζεται με έννοιες όπως το Υπερεγώ και η ενοχή. Η επίτευξη της σεξουαλικής ωριμότητας απαιτεί την αποδοχή του ευνουχισμού. Αυτό σημαίνει για το μεν κορίτσι ότι θα πρέπει να αποδεχτεί την «κατωτερότητά» της εξαιτίας της έλλειψης πέους και για το αγόρι ότι θα πρέπει να αποδεχτεί το «ευνουχιστικό όχι» στην αιμομικτική επιθυμία του για τη μητέρα, να αποδεχτεί δηλαδή την προσωρινή κατωτερότητα του σε σχέση με τον πατέρα. 

Το σύμπλεγμα ευνουχισμού αποτελεί βασικό άξονα της θεωρίας του Freud σχετικά με τη θηλυκότητα και συνδέεται με την ανακάλυψη της διαφοράς των δύο φύλων εκ μέρους των παιδιών. Η διαφορά αυτή μπορεί να ερμηνευθεί βάσει του ευνουχισμού (δηλαδή της παρουσίας ή την έλλειψης πέους): το κορίτσι βιώνει την έλλειψη πέους ως εξευτελισμό (η έλλειψη αυτή μεταφράζεται και σε έλλειψη κοινωνικής δύναμης), ενώ το αγόρι φοβάται πως, εξαιτίας της επιθυμίας του για τη μητέρα του, θα το ευνουχίσει ο ανταγωνιστής πατέρας, γι’ αυτό και υποτάσσεται στους πολιτισμικούς περιορισμούς. Έτσι, το κοριτσάκι πρέπει να ξεπεράσει το αίσθημα απογοήτευσης ότι δεν έχει και δεν πρόκειται να αποκτήσει πέος, ενώ το αγοράκι έχει να ξεπεράσει τον φόβο ότι μπορεί να χάσει το πέος του, δηλαδή τον φόβο ή άγχος του ευνουχισμού.